Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm (KBTB) có các hệ sinh thái đa dạng và phong phú như: rạn san hô, thảm cỏ biển, rong biển, vùng triều bờ đá, … Trải qua hơn 15 năm hình thành và phát triển, KBTB) đã được quản lý hiệu quả trong việc bảo tồn các giá trị hệ sinh thái, duy trì nguồn lợi thủy sản và bảo vệ môi trường, cảnh quan. Vì vậy vùng biển Cù Lao Chàm không chỉ là ngư trường truyền thống của ngư dân xã đảo Tân Hiệp, mà nơi đây còn tập trung rất nhiều phương tiện khai thác thủy sản (KTTS) của ngư dân từ khắp nơi trong và ngoài tỉnh Quảng Nam. Trong đó, KTTS trái phép và sự phát triển ồ ạt của du lịch đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến các giá trị đa dạng sinh, nguồn lợi thủy sản và môi trường tại Khu bảo tồn biển. Hoạt động khai thác trái phép đã và đang gây nhiều khó khăn cho công tác thực thi pháp luật, nội dung Quy chế và các quy định khác của địa phương, gây ra sức ép lớn lên nguồn lợi và các hệ sinh thái tại vùng biển Cù Lao Chàm.
Trước thực trạng đó, Quy chế quản lý Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm (gọi tắt là Quy chế) ban hành kèm theo Quyết định số 09/2020/QĐ-UBND ngày 17/7/2020 của UBND tỉnh Quảng Nam để thay thế cho Qui chế đã ban hành trước đây chính là cơ sở pháp lý quan trọng, góp phần quản lý, vận hành Khu bảo tồn biển có hiệu quả. Qua hơn một năm áp dụng, thực hiện Quy chế, cộng đồng ngư dân các xã ven biển tỉnh Quảng Nam đã nắm bắt, thực hiện nghiêm túc. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn một số trường hợp vi phạm do các quy định mới về vùng khai thác, kích thước phương tiện, loại nghề hoạt động,…
Trở lại với xã Duy Hải, huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam – 01 trong 16 xã ven biển đã được truyền thông, phổ biến Quy chế vào năm 2020, Ban quản lý KBTB có dịp đối thoại với ngư dân trong Chương trình “Diễn đàn Đối thoại giữa các cơ quan thực thi pháp luật trên biển với bà con ngư dân xã Duy Hải năm 2022” do UBND xã Duy Hải tổ chức.
Diễn đàn diễn ra vào lúc 07h30 ngày 21/1/2022 tại Hội trường UBND xã Duy Hải với sự tham gia của Hội nghề cá tỉnh Quảng Nam, Chi cụcThủy sản, BCH Đồn Biên phòng Cửa Đại, Phòng Nông nghiệp và PTNT huyện Duy Xuyên, UBND xã, UBMTTQ xã, Hội Nông dân, Lãnh đạo BQL KBTB và đặc biệt là sự tham gia của 25 ngư dân xã Duy Hải, huyện Duy Xuyên.
Tại buổi đối thoại, UBND xã Duy Hải trao đổi với bà con ngư dân về tình hình khai thác trên biển trong năm 2021; một số chính sách của Trung Ương, tỉnh và KBTB về KTTS, an ninh biên giới biển; các khó khăn trên biển. Trong diễn đàn, bà con ngư dân ghi nhận và đánh giá tốt công tác bảo tồn biển thời gian qua. Cụ thể, sản lượng 1 số loài cá có dấu hiệu hồi sinh; hạn chế được giã cào “cao tốc” hay “giã cào bay” góp phần gia tăng sản lượng trong thời gian qua; một số ngư dân có xu hướng chuyển tàu thuyền công suất lớn sang loại nhỏ hơn (thuyền thúng) và đồng thời chia sẻ những khó khăn về ngư trường bị hạn chế KTTS do quy chế của KBTB.
Bà con ngư dân cũng đề nghị BQL KBTB Cù Lao Chàm giải thích rõ về bản đồ phân vùng mới; quy định mành đèn không được phép hoạt động tại vùng ven bờ. Để làm sáng tỏ vấn đề,BQL dã cung cấp thông tin về vùng chức năng, loại nghề ko được khai thác, phạm vi khai thác …để bà con được nắm bắt thông tin. Các đơn vị tham gia trong buổi đối thoại cũng chia sẻ các ý kiến liên quan đến buổi đối thoại: Đồn Biên Phòng Cửa Đại chia sẻ về việc phương tiện tàu biển của ngư dân không thực hiện đúng thủ tục xuất nhập; ngư dân có xu hướng thuyền nhỏ; có chính sách hỗ trợ nghề cá; các đơn vị còn lại: đề nghị BQL rà soát hoạt động KTTS trong KBTB sao cho phù hợp nhất.
Với những thắc mắc của bà con xã Duy Hải và các bên liên quan đại diện BQL KBTB cũng đã giải đáp cụ thể tại buổi đối thoại. Thông qua diễn đàn đối thoại hầu hết bà con ngư dân nắm bắt được những quy định có liên quan trong hoạt động KTTS và nhận thức được cần phải đánh bắt khai thác hợp lý nhằm duy trì nguồn lợi thủy sản và sẵn sàng phối hợp với cơ quan chức năng ngăn chặn các hành vi gây hại trong Khu bảo tồn biển.
Trước đó, BQL cũng đã tổ chức đối thoại với ngư dân xã Bình Minh, huyện Thăng Bình (tháng 6/2021). Việc đối thoại với ngư dân các xã ven biển tỉnh Quảng Nam là một trong những hoạt động thuộc Kế hoạch tuyên truyền, phổ biến Quy chế quản lý KBTB được phối hợp, lồng ghép trong các chương trình sinh hoạt của Hội Nông dân các xã ven biển tỉnh Quảng Nam. Thời gian đến, BQL sẽ tiếp tục duy trì thực hiện hoạt động này tại các xã, phường ven biển tỉnh Quảng Nam.
Khu bảo tồn biển giữ vững được các giá trị sinh thái, đa dạng sinh học, nguồn lợi thủy sản sinh trưởng và phát triển một cách bền vững hay không phụ thuộc nhiều vào ý thức của cộng đồng sống trong và xung quanh KBTB. Sự đồng lòng, quyết tâm của bà con ngư dân là phương tiện hữu ích cho công tác truyền thông, vận hành, quản lý KBTB một cách hiệu quả nhưng không ảnh hưởng đến sinh kế của cộng đồng.
Một số hình ảnh tại buổi Đối thoại
Hình 1: Đại diện UBND xã Duy Hải và lãnh đạo BQL Khu BTB CLC chủ trì chương trình
Hình 2: Đại diện UBND xã Duy Hải chia sẻ, giới thiệu nội dung buổi đối thoại
Hình 3,4: Các bên liên quan và ngư dân tham gia buổi đối thoại
Thúy Trang, Ngọc Diên – BQL KBTB Cù Lao Chàm