Tháng 5 năm 2025, Ban Quản lý Khu Bảo tồn biển Cù Lao Chàm chính thức triển khai hệ thống mã QR (hệ thống mã phản hồi nhanh) tại Trung tâm Truyền thông Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm, nhằm phục vụ công tác truyền thông bảo tồn theo hướng trực quan, hiện đại và thân thiện với người dùng.
Nhu cầu đổi mới trong công tác truyền thông bảo tồn
Trong thời đại chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, việc tiếp cận thông tin không chỉ dừng lại ở những bản tin truyền thống hay tài liệu, ấn phẩm in ấn. Đối với các Khu bảo tồn biển/Khu bảo tồn thiên nhiên, là nơi lưu giữ những giá trị sinh thái sống động nhưng cũng đầy tinh tế thì nhu cầu truyền tải thông tin một cách nhanh, đúng và gần gũi với cộng đồng, du khách trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Với tầm nhìn ấy, Ban Quản lý Khu Bảo tồn biển Cù Lao Chàm đã chính thức triển khai hệ thống mã QR tích hợp đa dạng thông tin về sinh vật biển, biểu tượng bảo tồn, các vùng quản lý, và giá trị của Khu bảo tồn biển, Khu dự trữ sinh quyển.
Nội dung của hệ thống mã QR
- 1. Mã QR giới thiệu Khu Bảo tồn biển Cù Lao Chàm: Tóm tắt hệ thống phân vùng bảo vệ, các hoạt động bảo tồn chính, các giá trị đa dạng sinh học nổi bật của khu bảo tồn.
- 2. Mã QR giới thiệu Khu Dự trữ Sinh quyển Thế giới Cù Lao Chàm – Hội An: Thông tin về sự công nhận của UNESCO, ý nghĩa, chi tiết thông tin vùng lõi – vùng đệm – vùng chuyển tiếp và các hoạt động bảo tồn – phát triển bền vững điển hình.
- 3. Mã QR Sinh vật biển: Cung cấp thông tin về các loài cá rạn san hô, ốc vú nàng, bào ngư, hải sâm, sao biển, trai tai tượng, mực lá, cầu gai,… được trình bày sinh động kèm hình ảnh, đặc điểm sinh học và hiện trạng bảo tồn.
- 4. Mã QR Cua Đá – Biểu tượng bảo tồn: Cập nhật thông tin về loài Cua Đá Cù Lao Chàm – loài đặc trưng có mùa sinh sản từ tháng 8 đến tháng 2 năm sau – kèm hướng dẫn bảo vệ và các quy định cấm khai thác trong mùa sinh sản.
 |  |
 |  |
Hình 1,2,3,4. Các mã QR được bố trí tại Trung tâm truyền thông
Trải nghiệm tiếp cận thông tin mới mẻ và sinh động
Với hình thức mã QR, người xem chỉ cần dùng điện thoại thông minh quét mã là có thể truy cập thông tin một cách nhanh chóng. Các mã QR được bố trí trực tiếp tại các mẫu vật, điểm hướng dẫn cho du khách. Mỗi mã QR là một “chìa khóa” dẫn người xem đến một hệ sinh thái thông tin chuyên biệt – nơi các loài sinh vật như bào ngư, hải sâm, cua đá, trai tai tượng hay ốc vú nàng… không chỉ được mô tả bằng vài dòng tên khoa học, mà được kể lại như những nhân vật trung tâm trong câu chuyện của hệ sinh thái biển Cù Lao Chàm. Hình ảnh minh họa thực tế, thông tin được biên tập khoa học và dễ hiểu, kèm theo các hình ảnh, câu chuyện địa phương, quy định pháp lý liên quan… tất cả tạo nên một hệ sinh thái truyền thông sống động, dễ tiếp cận với du khách, cộng đồng, hướng dẫn viên và các đối tác phát triển du lịch sinh thái – bảo tồn.
 |  |
 |  |
Hình 5,6,7,8. Du khách tham quan và truy cập thông tin bằng cách quét mã QR
Thông qua mã QR, người dân địa phương, hướng dẫn viên và du khách còn tiếp cận với các thông tin, kiến thức một cách đầy đủ và chính xác nhất về Khu bảo tồn biển, Khu dự trữ sinh quyển Thế giới để hiểu rõ hơn về vai trò, cũng như tầm quan trọng của việc bảo tồn và sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên, các giá trị về sinh thái đặc trưng nơi đây.
Điểm đặc biệt của hệ thống mã QR do Ban Quản lý phát triển nằm ở khả năng liên kết và cập nhật linh hoạt. Các mã không hoạt động riêng lẻ mà kết nối thành một mạng lưới nội dung phong phú – từ thông tin loài đến quy định bảo vệ, từ câu chuyện bản địa đến chính sách quản lý, từ kiến thức khoa học đến hành động thực tiễn.
Với cách tiếp cận này, mỗi lượt quét mã không chỉ là một hành vi tiếp nhận thông tin, tiếp cận với tri thức về đại dương, mà còn là một hành động đồng hành cùng công cuộc bảo tồn, dù là nhỏ nhất. Hành động đó có thể là tránh giẫm lên rạn san hô, không khai thác thủy sản sai mùa, hay đơn giản là lan tỏa một thông điệp đúng về biển đến với người thân và cộng đồng, từ đó hình thành ý thức chung tay bảo vệ hệ sinh thái biển quý giá của Cù Lao Chàm.
Trong bối cảnh Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm đang từng bước mở rộng quản lý tích hợp cả vùng rừng và vùng biển, mô hình truyền thông sử dụng công nghệ như mã QR được xem là một cột mốc quan trọng, hỗ trợ việc chuyển đổi từ bảo tồn bị động sang chủ động – từ “quản lý tài nguyên” sang “hướng dẫn cộng đồng sử dụng tài nguyên một cách bền vững”.
Đây cũng là lời khẳng định mạnh mẽ: công tác truyền thông không chỉ là hoạt động phụ trợ, mà là một công cụ chiến lược trong quản lý bảo tồn hiện đại, nơi công nghệ phục vụ cho sự hiểu biết, và sự hiểu biết dẫn dắt hành động. Đây là một bước tiến trong nỗ lực nâng cao hiệu quả truyền thông, tiếp cận cộng đồng và du khách theo cách gần gũi, linh hoạt và thân thiện hơn.
Minh họa: mã QR và thông tin chi tiết mà người xem nhận được khi truy cập.
 | – Thông tin chi tiết về Khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm – Hội An. – Thông tin chi tiết về Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm. |
Trọng Trung, Thúy Trang-BQL KBTB